دنیایی بدون واسطه را تصور کنید. دنیایی که مردم به صورت مستقیم و بدون اینکه نیاز باشد به یکدیگر اعتماد کنند، به مبادله دارایی‌ها، عقد قرارداد و استفاده از خدمات می‌پردازند. برنامه‌هایی غیرمتمرکز که هیچ‌گاه متوقف نمی‌شوند و هیچ‌کس نمی‌تواند در کار آن‌ها تداخل ایجاد کند. اتریوم اولین سیستمی بود که برای تحقق این آرمان پا به عرصه گذاشت.
اتریوم یک پلتفرم آزاد مبتنی بر فناوری بلاک چین است که توسعه دهندگان را قادر می سازد تا برنامه های غیرمتمرکز خود را روی آن پیاده سازی کنند. این برنامه‌ها تحت کنترل و نظارت هیچ سازمان و نهادی نخواهند بود و تراکنش‌ها و معاملات روی اتریوم به صورت کاملا مستقل از بانک‌ها یا نهادهای دیگر پولی انجام می‌شوند. ارز دیجیتال این شبکه هم اتر نام دارد و واحد اختصاری آن ETH است.
هر کسی قادر است با استفاده از اتریوم برنامه غیرمتمرکز خود را توسعه دهد. همچنین توسعه دهندگان می‌توانند بدون نیاز به ساخت بلاک چین جدید، با استفاده از اتریوم برای برنامه‌های خود ارز دیجیتال مستقل بسازند که به آن‌ها توکن می‌گویند. در واقع توکن، ارز برنامه‌های غیرمتمرکزی هستند که خودشان بلاک چین خصوصی ندارند و از بلاک چین های دیگر مثل اتریوم استفاده می‌کنند.
تا قبل از پیدایش اتریوم، برنامه‌نویسان بلاک چین برای ساخت ارز دیجیتال خود از ابتدا مجبور به ساخت یک بلاک چین جداگانه بودند اما امروزه بلاک چین اتریوم میزبان هزاران هزار توکن است.
تفاوت‌های بیت کوین و اتریوم
آیا اتریوم شبیه بیت کوین است؟ هم بله هم نه. اتریوم هم مانند بیت کوین می‌تواند به عنوان ارز دیجیتال دسته‌بندی شود، مورد معامله قرار بگیرد و آن را به عنوان روش پرداخت پذیرفت اما اتریوم تفاوت‌های زیادی با بیت کوین دارد.
مانند بیت کوین، اتریوم هم یک بلاک چین توزیع شده عمومی دارد. اگر چه تفاوت های فنی زیادی بین این دو وجود دارد اما مهمترین تفاوت، اهداف و قابلیت هاست.
در واقع بیت کوین برای اولین بار با هدف یک سیستم پرداخت جهانی، همتا به همتا و غیرمتمرکز خلق شد اما اتریوم به دنبال حذف تمرکز از تمام فرایندهاست.
در حالی که بلاک چین بیت کوین برای رهگیری مالکیت پول دیجیتال (بیت کوین) استفاده می‌شود، بلاک چین اتریوم برای اجرای کد برنامه‌های غیرمتمرکز طراحی شده است.
اتریوم هم مانند بیت کوین مبتنی بر الگوریتم اجماع اثبات کار یا همان ماینینگ (استخراج) بوده اما قرار است که سمت به اثبات سهام حرکت کند. در اثبات سهام، ماینینگ صورت نمی‌گیرد و افراد بر اساس میزان دارایی خود در شبکه، به تایید تراکنش‌های می‌پردازند و پاداش دریافت می‌کنند.
در حالی که تعداد واحدهای بیت کوین محدود به 21 میلیون واحد است برای اتریوم هنوز سقف مشخصی تعیین نشده است اما احتمالا در ادامه مسیر سقف تعداد کوین تعیین خواهد شد یا حداقل برای آن حد تولید سالانه در نظر گرفته می‌شود تا تورم آن کنترل شود. سرعت تراکنش‌های اتریوم به مراتب سریع‌تر از بیت کوین است و به مراتب کارمزد کمتری نسبت به بیت کوین دارد.
نمی‌توان به طور دقیق گفت که بیت کوین بهتر است یا اتریوم زیرا این دو شبکه اهداف یکسان ندارند و هر کدام کاربرد و ویژگی منحصر به فرد خاص خودش را دارد.
آیا بیت کوین و اتریوم، آینده مشترکی دارند؟
بیت کوین پیشگام ارزهای دیجیتال است؛ این شبکه نوعی نرم افزار روی یک بلاک چین است. با این حال، بیت کوین فقط یک نرم افزار است. مثلا ایمیل یکی از کاربردهای اینترنت است اما فقط یکی از هزاران کاربرد این فناوری است. دکتر «گاوین وود» از بنیان‌گذاران اتریوم در این باره می‌گوید: «تصور کنید در خیابان هستید و می‌خواهید تاکسی بگیرید. از اسنپ درخواست خودرو می‌کنید و یک ماشین خودران – بدون راننده – شما را سوار می‌کند. تاکسی شما را به یک پمپ بنزین می‌برد و هزینه سوخت را از پول مسافرهای قبلی‌اش پرداخت می‌کند. سپس شما را به مقصدتان می‌رساند و کرایه سفرتان هم از کیف پول الکترونیکی شما پرداخت می‌شود. در زمانی که تاکسی در حال رساندن شما به مقصد است، به صورت خودکار هزینه بیمه سالیانه و بدهی ماهانه مالک خود را هم می‌پردازد. بعد از پیاده کردن شما هم به یک تعمیرگاه می‌رود تا عیب‌های احتمالی اتومبیل را تعمیر کند.» شاید با خودتان فکر کنید که این‌ها صحنه‌ای از یک فیلم علمی و تخیلی باشند، اما این آینده جهان است. قراردادهای هوشمند می‌توانند آینده جهان را بسازند.
قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند یا (smart contract) یک پروتکل است که از آن برای تنظیم قراردادها استفاده می‌شود. در واقع قرارداد هوشمند، یک پروتکل ویژه است که برای مشارکت، تأیید یا اجرای مفاد یک قرارداد خاص، فعال می‌شود. قراردادهای هوشمند، معامله‌ها و فرایندها را به صورت کاملا تضمینی و بدون حضور اشخاص ثالث انجام می‌دهند. فعالیت و ثبت‌های قرارداد هوشمند، قابل پیگیری و غیر قابل برگشت هستند. این قراردادها به طور خودکار، شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف گذاری شده می‌شوند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟
اجازه بدهید برای درک بهتر قراردادهای هوشمند مثالی ساده بزنیم. قراردادهای هوشمند را می‌توان مثل دستگاه‌های فروش خودکار در نظر گرفت. وقتی شما می‌خواهید از این دستگاه‌ها یک نوشابه بخرید، اول پول را وارد دستگاه می‌کنید. بعد از آن دستگاه به صورت خودکار پول شما را پردازش می‌کند و نوشابه را تحویل می‌دهد. اگر از مسائل فنی فاکتور بگیریم، قراردادهای هوشمند هم تقریبا مانند دستگاه‌های فروش خودکار کار می‌کنند. قراردادهای هوشمند، بدون نیاز به افراد یا سازمان‌های واسطه، فرایند پرداخت یا اجرای یک قرارداد را پردازش کرده و در صورت صحیح بودن مفاد قرارداد مشخص شده، فعالیت را انجام می‌دهند. در واقع تنها کاری که این دستگاه‌ها انجام می‌دهند، اجرای خودکار دستورالعمل‌های داده شده به آن‌ها است.
مزایای پلتفرم‌های غیرمتمرکزی مانند اتریوم چیست؟
از آنجا که برنامه های غیرمتمرکز در بلاک چین اجرا می شوند، لذا از تمام ویژگی های بلاک چین نیز می توانند استفاده کنند.
غیر قابل تغییر بودن – واسطه ها و افراد ثالث نمی تواند هیچ تغییری در داده ها ایجاد کنند.
غیرقابل دستکاری و نفوذ – برنامه ها بر اساس اجماع شبکه فعالیت می کنند. بنابراین امکان سانسور، نفوذ به شبکه یا حذف داده ها نیست.
امن – بدون نهاد مرکزی و تضمین شده توسط رمزنگاری.
همیشه فعال – برنامه‌های غیرمتمرکز هرگز متوقف نمی شوند و هیچ کس قادر به جلوگیری از فعالیت آن ها نیست.
هر خدمت متمرکزی می تواند توسط اتریوم غیرمتمرکز شود. خدمات بزرگی مثل پرداخت ها، بیمه، رای گیری و بسیاری از خدماتی که اکنون توسط واسطه ها انجام می شوند، با بلاک چین غیرمتمرکز خواهند شد.
با استفاده از پلتفرم‌هایی مانند اتریوم، شرکت‌ها و خدمات گوناگون می‌توانند اعتمادسازی در کار خود را به حداکثر برسانند و به کسب و کار خود اعتبار ببخشند. در دنیایی که داده‌ها بسیار ارزشمند هستند، تمرکززدایی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اتریوم چگونه کار می‌کند؟
همانطور که گفتیم، اتریوم پلتفرمی برای اجرای قراردادهای هوشمند است. قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که توسط برنامه‌نویسان نوشته می‌شوند و به صورت غیرمتمرکز و بدون توقف، یک فرایند را به صورت هوشمند انجام می‌دهند. زبانی که با آن قراردادهای هوشمند را می‌نویسند، زبان برنامه نویسی سالیدیتی (Solidity) است.
قراردادهای هوشمند روی بلاک چین اتریوم پیاده‌سازی و اجرا می‌شود. اتریوم مانند بیت کوین، بلاک چین مخصوص خودش را دارد. مثل بیت کوین، در اتریوم هم شاهد یک بلاک چین عمومی هستیم یعنی همه اعضای شبکه اتریوم در تایید تراکنش‌ها نقش دارند.
دفترکل بلاک چین روی کامپیوترهای هر کسی که به شبکه متصل شود، نگهداری می‌شود با این تفاوت که در بیت کوین فقط تاریخچه تراکنش‌ها ذخیره می‌شود اما در اتریوم نودها از وضعیت قراردادهای هوشمند هم نگهداری می‌کنند. نودها همچنین چیزی به نام ماشین مجازی هم اجرا می‌کنند.
ماشین مجازی اتریوم چیست؟
ماشین مجازی اتریوم (EVM)، یک نرم افزار کاملا تورینگ است و روی شبکه نودهای اتریوم اجرا می‌شود. این سیستم صرف نظر از زبان برنامه نویسی، به هر میزان که کاربر بخواهد زمان و حافظه در اختیارش قرار می دهد. ماشین مجازی اتریوم روند ایجاد برنامه های بلاک چینی را بسیار آسان تر و کارآمد تر از همیشه می‌کند. به جای اینکه برای هر برنامه یک بلاک چین ایجاد کنید می توانید از بلاک چین اتریوم برای هزاران برنامه استفاده کنید.
اتر چیست؟
اتر (Ether) نام ارز دیجیتال اصلی شبکه اتریوم است. یکی از کاربردهای اتر استفاده به عنوان دارایی و انجام پرداخت‌های آنلاین می‌باشد اما هدف اصلی از ساخت این ارز ایجاد انگیزه برای فعالیت شبکه بوده است. مثل بنزین که سوخت خودروهاست، اتر هم سوخت شبکه اتریوم است و اگر نباشد هیچ‌انگیزه‌ای برای فعالیت شبکه وجود نخواهد داشت.
هزینه‌های شبکه مثل کارمزد تراکنش‌ها با استفاده از اتر پرداخت می‌شود و ماینرها در ازای ساخت بلاک به عنوان پاداش اتر دریافت می‌کنند. اتر دارای ارزش بوده و در صرافی‌ها خرید و فروش می‌شود.
کیف پول‌های اتریوم
برای ذخیره اتریوم نیاز به نرم افزارهایی به اسم کیف پول یا Wallet دارید. شما می توانید این کیف پول ها را روی کامپیوتر یا موبایل خود داشته باشید. هر کیف پول اتریوم شامل یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی است.
آدرس کیف پول مانند شماره حساب شماست و می‌توانید مثلا برای دریافت اتریوم آن را در اختیار دوستتان قراردهید. کلید خصوصی یا همان Private Key به معنای تمام کیف پول شماست و نباید به هیچ وجه آن را در اختیار کسی قراردهید. با استفاده از کلید خصوصی کیف پول می توانید به مبالغ داخل کیف پول دسترسی کامل داشته باشید.
کیف پول رسمی اتریوم یا همان میست (Mist)
این کیف پول رسمی اتریوم است. وقتی Mist را نصب می‌کنید، باید تمام بلاک چین اتریوم را دانلود کنید و با نودها همگام شوید. استفاده از میست برای تازه‌کاران پیشنهاد نمی‌شود زیرا اجرای آن نیاز به دانلود کل داده‌های بلاک چین و مشخصات سخت‌افزاری مناسب دارد.
کیف پول MyEtherWallet
مای‌اترولت (MyEtherWallet) پرکاربردترین کیف پول اتریوم است. این پلتفرم تحت وب بوده اما امنیت آن تضمین شده است زیر شما روی کلید خصوصی اتریوم از طریق سیستم خود، کنترل خواهید داشت. این برنامه با کد متن باز بوده و سرور آن توسط هیچ شخص سومی کنترل نمی شود و به شما اجازه نوشتن و دسترسی به قراردادهای هوشمند را می‌دهد. همچنین می‌توانید از طریق این مرورگر با دسترسی به Trezor یا Ledger Nano S به موجودی خود دسترسی پیدا کنید یا کیف پول کاغذی بسازید.
کیف پول سخت افزاری LEDGER NANO S
این کیف پول یکی از امن‌ترین گزینه‌ها برای ذخیره اتریوم است. کلید خصوصی اتریوم بصورت آفلاین روی این دستگاه ذخیره می‌شود. بهترین چیز در مورد Ledger Nano S این است که همراه یک نمایشگر OLED عرضه می‌شود که به شما امکان کنترل تراکنش ها را می‌دهد. امنیت دستگاه به قدری بالا است که حتی شما می‌توانید آن را روی یک کامپیوتر هک شده نیز استفاده نمایید.
کیف پول سخت افزاری TREZOR
ترزور (TREZOR) کیف پولی سخت افزاری است که در آگوست سال ۲۰۱۴ برای بیت کوین عرضه شد. ترزور را می‌توان اولین کیف پول سخت‌افزاری بیت کوین دانست. این کیف پول در عین قابلیت‌های امنیتی یک کیف پول سرد ، راحتی استفاده را نیز، درست به‌مانند کیف پول‌های داغ، به ارمغان می‌آورد. با تهیه این کیف پول می‌توانید علاوه بر بیت کوین و اتریوم چندین ارز دیجیتال دیگر را هم به صورت امن ذخیره کنید.
کیف پول موبایل Coinomi
برای اتریوم کیف پول‌های زیادی در بستر موبایل توسعه داده شده است که می‌توان گفت در حال حاضر مطرح‌ترین آن‌ها کیف پول کوینومی است. این کیف پول کلیدهایتان را درون دستگاه نگه می‌دارد و اجازه‌ی ذخیره ۱۸ کوین مختلف و ۲۱۴ توکن را به شما می‌دهد. در حال حاضر این کیف پول برای سیستم‌عامل اندروید و iOS در دسترس است.
خرید اتریوم
از طریق سایت‌های داخلی می‌توان اتریوم را به صورت مستقیم با ریال خریداری کرد. اما با این حال بیشتر سایت‌های داخلی در حال حاضر فقط بیت کوین می‌فروشند. همچنین باید توجه کنید که در صورت موجود بودن اتر در این سایت‌ها، حتما باید از معتبر بودن سایت اطمینان حاصل کنید.
